Straż Praw – rząd w
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
, ustanowiony przez
Konstytucję 3 Maja
.
Skład
W skład wchodzili ustawowo:
Oraz dodatkowo mogli w skład wchodzić:
Kompetencje
Straż Praw nie była rządem (Radą Ministrów) w dzisiejszym tego słowa rozumieniu, lecz centralnym organem zarządu państwem działającym pod przewodnictwem króla (swoistą "radą królewską"). Miała ustalać główne kierunki polityki państwa - "rządzić". Zaś "administrować" miały komisje rządowe (komisje wielkie), do których należały decyzje wykonawcze i techniczne.
Cztery wspólne dla Korony i
Litwy
komisje wielkie (kolegialne ministerstwa) podlegały Straży Praw, były to komisje policji, Edukacji Narodowej, wojska i
Skarbowa
).
Straż praw miała przede wszystkim władzę kontrolną, analizowała raporty przesyłane jej z innych instytucji centralnych i lokalnych, ale także z sądów. Król nie mógł sam wydawać aktów prawnych - wymagano kontrasygnaty jego podpisu przez jednego z ministrów. Ministrowie mogli być pociągnięci do odpowiedzialności przez Sejm.
Ministrowi pieczęci była podporządkowana kancelaria ds. zagranicznych. Natomiast kancelaria ds. interesów wewnętrznych obsługiwała zarówno Straż Praw, jak i komisje rządowe (wielkie). Minister pieczęci pełnił funkcję ministra sprawiedliwości.
Źródła
- Wojciech Witkowski, "Historia administracji w Polsce 1764 - 1989", Warszawa 2007.